Oorlogstijd (1944) - Hélène Heylen

 .

uit het poesiealbum van moeder, 80 jaar geleden  

Wees rein als de lente der bloemen

.

.

Wees rein als de lente der bloemen. 

Want schoon is het beeld uwer jeugd. 

Een kroon die een meisje moet sieren. 

Is eenvoud, oprechtheid en deugd. 

Auteur onbekend (een veel gebruikt rijmpje destijds)

Uit het poesiealbum (mei 1944) van mijn moeder 

Tekeningen en teksten van mijn grootouders Irma De Groof en Jules Van Laer 

 

Is het vandaag of gistren, vraagt mijn moeder - M. Vasalis

foto: Ed van den Bergen                        

 

Is het vandaag of gistren, vraagt mijn moeder,

bladstil, gewichtloos drijvend op haar witte bed.

Altijd vandaag, zeg ik.  Ze glimlacht vaag

en zegt: zijn we in Roden of Den Haag?

Wat later: kindje, ik word veel te oud.

Ik troost haar, dierbare sneeuwwitte astronaut

zo ver al van de aarde weggedreven,

zo moedig uitgestapt en in de ruimte zwevend

zonder bestek her en der.

Zij zoekt – het is een SOS –

haar herkomst en haar zijn als kind

en niemand, niemand, die haar vindt

zoals zij was.  Haar Franse les

herhaalt zij van haar achtste jaar:

‘bijou, chou, croup, trou, clou, pou, où,

die eerste juffrouw, weet je wel

die valse mademoiselle

hoe heet ze nou.  Ik ben zo moe.’  

Had ik je maar als kind gekend,

Die nu mijn kind en moeder bent. 

 

M. Vasalis

Uit ‘De oude kustlijn’ – 2002.

Uitgeverij G.A. Van Oorschot.

 

Alzheimer Liga BE

Alzheimer NL 

World Alzheimer’s Day, September 21st 

strooiweide

.                                                                                   
.                                                        
.                                                           

vandaag gezellig 

wat bij moeder gezeten

op de strooiweide 

© bert deben

Borsbeek, begraafplaats, donderdag 10 maart 2016. 

mijn moeder is mijn naam vergeten - Neeltje Maria Min

 .

.

 

     mijn moeder is mijn naam vergeten,
     mijn kind weet nog niet hoe ik heet.
     hoe moet ik mij geborgen weten?

     noem mij, bevestig mijn bestaan,
     laat mijn naam zijn als een keten.
     noem mij, noem mij, spreek mij aan,
     o, noem mij bij mijn diepste naam.

     voor wie ik liefheb, wil ik heten.



     Neeltje Maria Min (1944)
       Uit: voor wie ik liefheb wil ik heten
       Uitgever: Bakker|Daamen, Den Haag 1966 
 

    https://nl.wikipedia.org/wiki/Neeltje_Maria_Min 

    http://www.nederlandsepoezie.org/dichters/m/min.html   
 

 

Moeder - Karel Jonckheere

. 



.

Karel Jonckheere

uit: Poëtische inventaris - Paris-Manteau, Brussel, 1972

Schrijversgewijs: Jonckheere  

 

Daar komt moeder aangevlogen - Zomeracademie - poëzieworkshop, deel 2

 

Daar komt moeder aangevlogen

een worm nog levend in haar bek

ze kijkt mij aan

ze hoopt dat ik weer snel vertrek

en huppelt wat onrustig rond

ik doe discreet

alsof ik lees

zo ziet ze mij als achtergrond

en schiet ze met een korte vlucht

in de klimop een holte in

de kleintjes wachten op hun vlees.

© bert deben

Dworp, donderdag 21 juli 2011.

Gedistilleerd uit onderstaande sonnet van 12 mei 2007, met wat ik hier ondertussen aan tips meekreeg tijdens de poëzieworkshop in het achterhoofd - zelf vind het eerlijk gezegd toch ook wel een hele kwalitatieve verbetering wat dit gedicht betreft ...

 

Daar komt moeder aangevlogen
een worm nog levend in haar bek

ze kijkt mij aan met bitse ogen

en hoopt dat ik weer snel vertrek

zo huppelt ze onrustig rond

ik doe algauw alsof ik lees

dan ziet ze mij als achtergrond

de kleintjes wachten op hun vlees

plots schiet ze in een korte vlucht

in het klimop een holte in

waarna ik zachte tsjirpjes hoor

met in zijn bek een stukje vrucht

spijst later vader het gezin

de ganse dag gaat dit zo door.

© bert deben

Antwerpen, zaterdag 12 mei 2007.

workshop deel 3:
http://bertdeben.blogspot.com/2011/07/zomeracademie-poezieworkshop.html
 

.

2de Kerst met ma

Tweede Kerst met ma, gezelligheid

in drie verschillende bedrijven

bijgepraat, met thee, tot iets na vijven

waarna jij in de keuken toegewijd

een feestmaal maakt, de geur verspreidt

gebraad in olie van olijven

moeder zit te lezen, ik te schrijven

gehuld in onverbeterlijke zwijgzaamheid

de lichtjes in de kerstboom branden

ik controleer nog even, niets vergeten

het eetservies, het kanten tafelkleed

daaronder raken teder onze handen

slechts een ogenblik en heel discreet

jij vindt dat zij het niet meer hoeft te weten.

© bert deben

Géromont, Comblain-au-Pont, 26 december 2004 

 

  

29 september 2010 mocht ik voor dit gedicht de 1ste prijs in ontvangst nemen 

voor de poëzieprijs van het Holebihuis te Leuven. 

2 andere gedichten van mij werden ook genomineerd voor deze wedstrijd:

A walk in the Park 

16

 

Abnormaal maar toch aanvaard ...

.

 

Geduld

.

Abnormaal maar toch aanvaard

beschaafd tracht zij mij te gedogen

maar draai of keer het, in haar ogen

ben ik voor altijd minder waard

terwijl mijn moeder naar mij staart

plan ik weer nieuwe monologen

al baat het weinig, mijn betogen

het rebelleren voor mijn aard

dus ik bedenk me en berust

in het verachten van de feiten

waarom zou ik alsnog bepleiten

wat zij al weet maar heel bewust

graag in de stilte wil doen slijten

 

waar dit het minst nog verontrust.

© bert deben

Antwerpen, zaterdag 17 juli 1993 

Nominatie Poëziewedstrijd HolebiHuis Vlaams Brabant, Leuven 23 sep. 2009

Gepubliceerd in de bloemlezing ‘uitgelicht’
bijhorend blog : Poezieprijs uit handen van minister Pascal Smet 

foto komt uit de prachtige maar intense film: Prayers for Bobby:   

 

Moeder

Ze deelt de week door zeven dagen

en maakt van huishouden haar taak
haar bezigheid, haar goede smaak
haar antwoord op de meeste vragen
 
want stof hoort thuis in dialogen
rond moedwil, onverschilligheid
of jeugd, die nu niet meer de tijd
benutten wil om af te drogen
 
of stel je voor: wat zit te schrijven
zoals haar zoon – wat brengt dat op
terwijl het vuil daar liggen blijft
en de gordijnen grijs verstijven
 
zo dringend zijn zij toe aan sop
dat hij er een sonnet rond schrijft!


 
© bert deben
Antwerpen, zondag 6 april 2008, voor moeder zaliger.

Daar komt moeder aangevlogen

.

.

Daar komt moeder aangevlogen 

een worm nog levend in haar bek

ze kijkt mij aan met bitse ogen

en hoopt dat ik weer snel vertrek

zo huppelt ze onrustig rond

ik doe algauw alsof ik lees

dan ziet ze mij als achtergrond

de kleintjes wachten op hun vlees

plots schiet ze in een korte vlucht

in het klimop een holte in

waarna ik zachte tsjirpjes hoor

met in zijn bek een stukje vrucht

spijst later vader het gezin

de ganse dag gaat dit zo door.

© bert deben

Antwerpen, in mijn stadstuintje, zaterdag 12 mei 2007. 

Moeder kijkt

.

Moeder kijkt naar buiten

naar de vogels in de tuin

ze zoeken zaadjes, stukjes fruit en

pikken van de restjes kruim

 

de kleintjes wassen uit de kluiten

gele bekjes, tinten bruin

de laatste dons, volledig pluim

straks mogen zij de nesten sluiten

 

moeder merel met een worm

zorgt nog even voor de groei

voor de nestvlucht moet beginnen

het nageslacht bijna in vorm

 

de tuin staat wonderlijk in bloei

de merel kijkt van buiten binnen.

 

 

© bert deben

Antwerpen, maandag 31 juli 2006,

voor Albertha Aletta ‘Berthie’ de Boer - Terpstra, † 23 juli 2006.

Allerheiligen

.



   Allerheiligen  

                 (bij de rustplaats van moeder)

     De doden werden weer verschoond

     zowel van zonden als hun graven
     herdacht ook om de mooiste gaven
     in stilte wordt berouw getoond
 
     een jeugd lang heb ik hier gewoond
     een sloepje in een kleine haven
     tot ik mezelf voorbij zou draven
     tot wat voor mij de moeite loont
 
     het leven neemt, het leven geeft
     als ik hier sta, zo half verweesd
     ben ik verheugd om al de jaren
     die ik door jou dan heb geleefd
 
     een schip ben ik, dat weet te varen
     maar bij het afscheid weer bedeesd.
 
 
     © bert deben 
        Borsbeek, dinsdag 1 november 2005, voor moeke.

2de Kerst met ma

Tweede Kerst met ma, gezelligheid
in drie verschillende bedrijven
bijgepraat, met thee, tot iets na vijven
waarna jij in de keuken toegewijd

een feestmaal maakt, de geur verspreidt
gebraad in olie van olijven
moeder zit te lezen, ik te schrijven
gehuld in onverbeterlijke zwijgzaamheid

de lichtjes in de kerstboom branden
ik controleer nog even, niets vergeten
het eetservies, het kanten tafelkleed

daaronder raken teder onze handen
slechts een ogenblik en heel discreet
jij vindt dat zij het niet meer hoeft te weten.

© bert deben
Géromont, Comblain-au-Pont, 26 december 2004  

 

 

29 september 2010 mocht ik voor dit gedicht de 1ste prijs in ontvangst nemen  

voor de poëzieprijs van het Holebihuis te Leuven. 

In memoriam moeder



.

voorafgaand: Diepe Slaap / In het Licht  

  

Keadaan tidak berubah

 

Keadaan tidak berubah,
di luar salju turun, dingin turun seperti
selimut menutupi bumi, semua putih, kulihat
salju, tapi tidak melihat apa yang ada
di bawahnya – sunyi tanpa warna dalam
pikiranku, hanya menunggu, berharap
bahwa bel tidak berdering, telepon, aku
anakmu, tapi sudah piatu.

Kemungkinan kau sembuh
sangat kecil, meski perawatan intensif
ranting patah dalam musim dingin kehidupan
tadinya kau adalah pokok indukku, aku
bahkan tak sempat mengatakan kepadamu
aku ingin masih lama kau bersamaku.

Kamis, di luar salju turun,
seperti selimut menutupi bumi dingin turun.

bert deben
Antwerpen, Kamis 26 Februari 2004, buat Ibu.

alih bahasa Indonesia:  

Widjajanti Dharmowijono (2004) 

origineel: Diepe slaap (toestand ongewijzigd) 

Diepe slaap / In het licht (gedichten voor moeder)

I.

 
Diepe slaap, toestand ongewijzigd
buiten sneeuwt het, valt de koude als
een deken op de aarde, alles wit, ik zie
de sneeuw, maar niet meer wat er
onder zit – de stilte, kleurloos in
gedachten, alleen maar wachten
hopend dat de bel niet gaat, de telefoon
ik ben jouw zoon, maar reeds verweesd
 
de kansen dat je nog geneest zijn
bitter klein, hoe intensief de zorgen ook
gebroken twijgje in de winter van het leven
te lang vast aan een moederstam, ik kreeg
niet eens de kans om nog te zeggen wat
ik zo lang voor mezelf bewaarde
 
donderdag 26 februari, buiten sneeuwt het
als een deken valt de koude op de aarde.
 
 
© bert deben
Antwerpen, donderdag 26 februari 2004,
voor moeke, in sub-coma n.a.v. een dubbele longontsteking.
. 
II.
 
Het sneeuwt nog steeds
geen tranen zijn het, maar kristallen
ze blijven op de aarde vallen
of hier als woorden op papier
 
de deur nog altijd een kier
je lichaam slechts verpakt in linnen
zo kijk je reeds de hemel binnen
je geest nu halfweg daar en halfweg hier
 
ik weiger uit verdriet te wenen
het zat altijd in onze genen
een soort van vreemde koppigheid
zo raken wij onszelf nooit kwijt
 
tenzij ik mij in een gedicht
en jij jezelf daar deels nu in het licht.
 
 
© bert deben
Antwerpen, vrijdag 27 februari 2004,
voor moeke, die op die dag volledig in coma ging († 23 maart 2004).  

bijhorend: In memoriam moeder  

+ Er komt weer bloesem aan de bomen

+ Allerheiligen

 

 

 

Dood zo dartel doodt mijn dood 

mijn duizend malen uitgemolken 

donkere zwarte dode wolken 

opgehoopt en uitvergroot 

mijn dood mijn trouwe bondgenoot 

vol duisternis en draaiend kolken 

woedend dichtend haat vertolken 

stoot mij uit mijn moeders schoot 

moederschoot van helse doornhaag 

bloedend veld van overgeven 

vlees door prikkeldraad omgeven 

wurg mij teder wurg mij traag 

moeder gaf mij ooit het leven, graag 

had ik het haar teruggegeven. 

© bert deben 

Antwerpen, 23 augustus 1999. 

 

 

Moeder inspecteert het venster

Thuis

Voor moeder moet het leven heel doorzichtig zijn
een levensinhoud vol ammonia en javel
ze zal het huis ook nooit verlaten, zonder snel
het glas te controleren achter het gordijn

je kan de ruiten schijnt ook kuisen met azijn
is haar antwoord, als vader haar bezorgd vertelt
dat de wereld naar de kloten gaat, ze voorspelt
dat het zelfs schoner zal zijn, maar de zonneschijn

toont haar vegen die ze vroeger toch nooit echt had
ze grijpt dus opnieuw naar het oude procedé  
en naar haar emmers en haar zeemvel en gedwee
verwijdert ze al de strepen en elke spat

vader gaat tegen het beleid op oorlogspad
moeder, inspecteert het venster en is tevree.


© bert deben 
Antwerpen, zondag 20 juni 1999,
geschreven na het zien van de film ‘The Hanging Garden’. 

Kind

.

Antwerpen, 13 mei 1999, Hemelvaart, geschreven na het lezen van gedichten 

van Anne Sexton, met op de achtergrond ‘Abii ne viderem’ van Giya Kancheli.

publicatie in Gierik & NVT, jg 19 nr 70, lente 2001