Interview

Interview in de Eigentijdse Poëziekoerier Het Vliegend Varken: http://www.hetvliegendvarken.nl/dichters.html Bert Deben Wie (ben je)? Ik ben Bert Deben en ben ondertussen al bijna 30 jaar bewust bezig met poëzie. Ik schrijf meestal in een vrij klassieke sonnetvorm of toch rijmend, met evenwel steeds meer uitzonderingen daarop. Mijn gedichten zijn vaak persoonlijk, al is er de laatste jaren wel een evolutie naar schrijven van uit empathie, hoewel ik ook dan meestal in de ik-persoon schrijf. Anderzijds schrijf ik ook graag lightverse, veelal met dieren als personages (die dan op één of andere manier met een heel menselijke knipoog reageren op de dikwijls beestachtige aard van de mens …). Wie is je (grote) voorbeeld? Kees Stip wat betreft lightverse, Herman de Coninck wat betreft ontroering, maar ook Toon Tellegen en verder vooral heel veel gedichten die hun eigen leven leiden en soms zelfs bekender zijn dan de schrijver er van. Mijn smaak is heel uiteenlopend, van klassiek tot het vrije vers, maar ik ben wel altijd op zoek naar iets van ontroering. Welke nog onbekende schrijver (geef eventuele link ook op) zouden we allemaal moeten lezen volgens jou? Iemand die wat mij betreft wat extra aandacht mag krijgen is Tijs van Bragt, hij schrijft heel mooie poëzie en heeft onlangs zijn debuutbundel uitgebracht ‘Alles is in mij’. Volgens mij gaat hij zijn weg ook wel vinden binnen de literaire wereld. Hij is heel gedreven en weet zichzelf ook wel te verkopen, twee dingen die ik bv niet heb, maar die je wel echt nodig hebt om door te breken. Wat? Ik schrijf vooral poëzie, dat is mijn ding. Ik probeerde vroeger ook al wel eens een kortverhaal of een sprookje, maar eigenlijk kan ook dat gewoon in poëzie, in een goed gedicht kan je zelfs een roman kwijt – zij het dan heel gedistilleerd. Niet dat ik de pretentie heb te zeggen dat dit mij ook lukt., maar ik tracht er wel naar een verhaal te vertellen, dat dan het liefst tot leven komt in de fantasie van de lezer – het verhaal van de lezer mag trouwens helemaal verschillen van het mijne. Dat is ook het mooie van (voor mij geslaagde) poëzie, het leidt een eigen leven … Mijn verwachtingen zijn doorheen de jaren heel erg getemperd. In het begin wilde ik graag zo snel mogelijk beroemd en uitgegeven worden. Gelukkig is dat toen niet gebeurd, want het werk dat ik toen schreef, vind ik nu voor het grootste deel alles behalve het lezen nog waard. Nochtans is er toen heel wat van mij gepubliceerd geweest in literaire tijdschriften, die ik achteraf bekeken wel zou bestempelen als ‘laagdrempelig’ – daar is overigens niks mis mee, want net daardoor werd ik wel aangemoedigd om verder te gaan met schrijven. Ondertussen heb ik geen grote verwachtingen meer, wat niet wil zeggen dat ik niet zou geloven in mijn werk hoor, ik ben meer iemand die afwacht dan verwacht … Ik stuur wel geregeld gedichten in naar wedstrijden en af en toe naar een tijdschrift of een website die zich bezighoudt met poëzie – komt daar iets van, dan vind ik dat natuurlijk prettig, maar komt daar niets van, dan is dat ook zo. Ik relativeer heel makkelijk - wat dat betreft kreeg ik al snel een mooie les: in mijn beginperiode had ik natuurlijk nog niet veel werk en stuurde ik ook al wel eens eenzelfde gedicht naar verschillende wedstrijden tegelijk, zo ook mijn gedicht ‘Een Stilte in de Zaal’. Ik stuurde dat destijds (1989) in voor 2 poëziewedstrijden – bij de eerste vond de jury het niet goed genoeg voor publicatie in een bloemlezing van de 100 beste gedichten, bij de 2de wedstrijd ontving ik voor dit zelfde gedicht de eerste prijs! Sindsdien begreep ik dus dat het zowel bij wedstrijden als bij tijdschriften voor een heel groot deel afhangt van de smaak van de jury of de redactie. Waarom? Ik schrijf omdat ik niet anders kan, omdat ik fysiek en mentaal moet. Vroeger schreef ik vooral heel veel dingen van me af, wat ik nog al wel eens doe, maar tegenwoordig schrijf ik met een veel grotere afstand van mijn gevoel – alsof ik buiten mezelf sta en kijk wat er gebeurt, in plaats van vanuit mezelf – maar ook veel over dingen die ik rondom me heen zie. Al schrijf ik dus voornamelijk in de ik-persoon, het hoeft al lang niet meer over mezelf te gaan … Met ‘fysiek moeten schrijven’ bedoel ik dan weer: als het er is, dan moet het er uit. Platvloers heb ik het al wel eens vergeleken met naar het toilet moeten gaan: ik kan dat niet ophouden of alles in mij begint zich te verzetten, ik kan niet slapen, ik word onrustig … Ik sluit me dan ook al eens graag af van mijn omgeving, zelfs als ik tussen een hoop mensen zit – alles rondom mij verdwijnt als ik schrijf, je kan dat een beetje vergelijken met in trance gaan, ik hoor zo goed als niets meer … Wordt die trance dan gebroken (en dat gebeurt natuurlijk wel eens), dan geeft mij dat een heel ongemakkelijk gevoel, dan wil ik daar zo snel mogelijk terug in, lukt dat niet dan voel ik me na een tijdje echt beroerd. Ik ben heel blij dat mijn vriend mij daarin verstaat en het ook al snel doorheeft dat ik ‘weg’ ben (hij zal eenzelfde vraag dan ook geen derde keer meer stellen bv. … ;-)) Hoe? Eigenlijk schreef ik van kinds af aan al ‘gedichtjes’ – dat werd thuis ervaren als een ‘anders zijn’, maar niet echt aangemoedigd (ik kom uit een arbeidersfamilie, ging trouwens op mijn 17de ook zelf in een fabriek werken). Toen ik gehuwd was, werd dat pas echt gestimuleerd, in eerste plaats door mijn schoonmoeder, die erg veel van poëzie hield. Door haar stuurde ik een paar gedichten in, werd ik gepubliceerd in een tijdschriftje en begon ik een beetje zelfvertrouwen te krijgen op dat gebied. Naarmate ik meer mensen uit het wereldje leerde kennen, leerde ik ook meer wegen kennen om gepubliceerd te raken – vooral de Nederlandse dichteres Anneke Buys hielp mij op weg in mijn beginperiode, door adressen van tijdschriften en wedstrijden door te geven, maar vooral ook door mijn opbouwende kritieken te geven over mijn werk (iets wat ik maar zelden kreeg n.a.v. mijn inzendingen, meestal werden afwijzingen niet echt voorzien van al te veel commentaar). Daardoor, maar ook door zelf veel te lezen en op te zoeken, groeide mijn technische inzichten in het schrijven van poëzie. Dat groeien ging geleidelijk en in schokjes. Door bepaalde omstandigheden ben ik trouwens ook lange tijd gestopt met het insturen van gedichten, maar ik bleef wel altijd schrijven (een soort van dagboek in sonnetvorm). Dat ouder werk (ik heb toch iets tussen de 2 à 3000 gedichten) begin ik nu dan te herlezen en wat de moeite nog waard is eventueel ook te herschrijven met enerzijds meer afstand, anderzijds heel wat meer technische kennis van het schrijven – een workshop volgen bij Koen Stassijns 2 jaar geleden gaf me ook weer een aantal nieuwe inzichten. Ondertussen won ik wel al een aantal prijzen en kreeg ik heel wat nominaties – af en toe verschijnt er links en rechts ook wel wat in tijdschriften, bundels of op websites. Dat levert voornamelijk ‘eeuwige roem’ op … ;-) Het meeste wat ik won tot hiertoe was 250€ (toch een halve laptop), maar heel dikwijls haal ik de benzine er niet eens uit. Uiteraard zou het leuk zijn moest ik er van kunnen leven, maar ik ben heel bewust van het feit dat ik niet alleen binnen een klein taalgebied zit te schrijven, maar dat poëzie daarin dan ook nog eens een wel heel erg klein percentage haalt van de aandacht en interesse bij lezers (en uitgevers weten dat natuurlijk ook). Gelukkig heb ik een ander inkomen en kom ik rond – vanaf 1 januari ga ik trouwens halftijds werken, wat mij dan weer meer tijd geeft om me bezig te houden met de dingen die echt van belang zijn voor mij, waaronder natuurlijk mijn poëzie. De manier waarop ik tot schrijven kom is heel erg geëvolueerd doorheen de jaren, voor een groot deel dankzij de techniek natuurlijk. Nu schrijf ik voornamelijk rechtstreeks op de PC, met veel dank voor mogelijkheden als spellingcontrole (want ik ben licht dyslectisch) en het makkelijker zoeken van synoniemen (en ja, stiekem ook wel rijmwoorden natuurlijk … ;-)) Als ik onderweg ben durf ik nog wel gewoon met pen en papier een ruw gedicht schrijven, maar ook dat wordt pas echt afgewerkt op de PC. Plannen? Ik heb eigenlijk nooit echt plannen – ik weet gewoon dat ik zal blijven schrijven, of dat nu gelezen of verspreid wordt of niet. Ik word volgend jaar wel eenmalig co-redacteur van het gratis verspreide literaire vlugschrift Avier - en mag in die hoedanigheid de uitgave van het voorjaarsnummer van 2013 verzorgen, met daarin enkel Vlaamse dichters – uitzonderlijk zal de voorstelling van dat nummer dan ook in Antwerpen gebeuren en niet in een Nederlandse stad. Wat ik heel graag een keer zou willen schrijven ooit is een kinderboek. Ik heb reeds een aantal sprookjes in dichtvorm geschreven (bv ‘De Kikker en de Koning') en zou het heel aangenaam vinden als iemand daar tekeningen bij zou maken en dat het dan in een heel mooie druk uitgegeven zou worden. Tips? Voor wie met poëzie bezig is: lees veel ander werk, maar vooral werk dat je beter en sterker vindt dan dat van jezelf. Sta open voor opbouwende kritiek. Volg eens een workshop. Wees leergierig. Durf ook kritisch te zijn voor je eigen werk. Maar blijf wel jezelf en pas je niet aan om perse ergens bij te horen. Loop niet naast je schoenen, tenzij in de zomer op het strand. Lezen Naar welke boekhandel moet ik absoluut (in jouw woonplaats) als ik poezie wil kopen? Zelf ga ik voornamelijk naar 2de hands boekenwinkels. In Antwerpen heb je gelukkig heel wat keuze wat dat betreft en in de meeste is er wel een hoekje met poëzie. Ik pik daar dan regelmatig bundels uit, lees daar 1 of 2 gedichten in en als de prijs dan meevalt, dan koop ik dat (Ik heb een hele muur vol poëziebundels, die ik ooit allemaal een keer helemaal ga lezen als ik daar de tijd voor heb … ;-)) Een echte aanrader voor wie graag snuistert is boekhandel Demian, op het Hendrik Conscienceplein te Antwerpen, met een ruime keuze aan poëzie en een heel geëngageerde verkoper. Welke dichtbundel heb je het laatst gelezen en wat vond je daarvan? Nieuw werk koop ik voornamelijk als ik al eens een keer naar iemands voordracht ga of van dichters die ik echt knap vind – heel erg gecharmeerd was ik bv nog door Delphine Lecompte, maar een Ingmar Heytze en Bart Moeyaert behoren momenteel tot mijn grote favorieten, van wie ik altijd wel een bundel mee neem als ik op reis ga. Als podiumbeest vind ik Andy Fierens dan altijd weer een topper. De laatste tijd zie ik veel in stukken gehakt proza dat als poëzie wordt gebracht. Herken je dat? Wat vindt je daarvan? In stukken gehakt proza: tja, dat is niet zozeer iets van de laatste tijd denk ik – het is net zoals smaken die verschillen, de ene zal dat geen poëzie vinden, een ander dan weer wel. Zelf schrijf ik vooral in een klassieke sonnetvorm, wat zeker ook niet door iedereen geapprecieerd wordt … Ik schrijf dan ook in eerste plaats voor mezelf, als anderen mijn werk appreciëren vind ik dat prettig, als ze mijn werk niet waarderen dan denk ik: tja, smaken verschillen ... Een prozagedicht kan ook heel mooi zijn. Ik hou er vooral van om door iets ontroerd te worden op één of andere manier – maakt niet uit of dat nu een klassieke sonnet is of een tekstje met woorden onder elkaar gezet – Jan Arends heeft bv op die manier ook heel rakende dingen geschreven … Bibliografie Heb je of ben je uitgegeven vermeld dan hier (laatste drie) titels, genre, ISBN, prijs en link naar waar te koop. Geen bundel, ook niet in het verschiet en niets te koop – ik wacht op een uitnodiging van een uitgeverij, maar wees gerust, ik ben er mij heel bewust van dat die er niet vanzelf zal komen – wie echt uitgegeven wil worden moet daar zelf ook moeite voor doen. Ik ben daar misschien wat lui in … ooit misschien … Een ‘biografie’ kan je vinden op Biografie bert deben Heb je ook een eigen website? Waar mensen mij dus wel kunnen lezen en volgen is mijn weblog:http://bertdeben.blogspot.be/ Zelf vind ik dat een handige manier om mezelf te presenteren. Ik hou van het internet (ik ben niet het type dat er graag op uit gaat om mezelf op podia te presenteren …), het geeft net genoeg interactie met de lezer en toch hoef ik er niet voor buiten te komen – niet dat ik mensenschuw ben, maar ik ben wel heel wisselvallig (de ene keer kan ik meteen een heel gesprek aangaan met een doodvreemde, de andere keer zou ik mezelf het liefst achterin een zaaltje verstoppen en heb ik absoluut geen behoefte om te praten met iemand …) Via FB kan mij men vinden door gewoon mijn naam in te tikken, die pagina staat open voor iedereen, maar ik gebruik dat voornamelijk om artikels te linken naar mijn blog, of om dingen te promoten die met schrijven te maken hebben - ik zal er maar zelden persoonlijke informatie op zetten, tenzij ik me een keer heel erg boos maak over iets … ;-) Ik heb ook nog een fotoblog: http://journeyinpixels.blogspot.be met voornamelijk reisfoto’s. Laatste vraag: Literatuur of lectuur? Waarom? Beiden, omdat het aangenaam is geen keuzes te moeten maken – een magazine kan net zo interessant zijn als een goed boek, al naargelang het moment – voorkeuren kunnen trouwens ook verschillen naargelang hoe je je voelt en wat je aan het doen bent. Ik kreeg vroeger wel eens het verwijt dat ik nooit wist wat ik wou, maar eigenlijk weet ik het maar al te goed: ik wil variatie!   © BD | Het Vliegend Varken     Wie geïnteresseerd zou zijn kan ook nog een live interview met mij op Radio Centraal Pink Wave herbeluisteren via onderstaande link: http://mp3-live-interview-en-voordracht-op.html