Een dirigent

.

Bus X41, dinsdag 18 februari 2025, voor Lieva           

.

in het onvoorstelbare van de vrijheid

ontwaar ik een chaos van trajecten

© bert deben

Antwerpen, donderdag 12 december 2019. 

Het Ongeval

.

Als ze gewillig is ...

.

ALS ZE GEWILLIG IS ...

“Jij moet de deur niet uit, je zit hier goed
jouw plaats is hier in huis, bij de kinderen
het is van groots belang wat jij hier doet!”

Ze voelt zich klein. Hij wil verhinderen
dat ze groeit. “Een rollende steen” zegt hij
“vergaart geen mos!” Zelf gaat hij wel buiten
en als hij terug komt heeft hij alles bij.

Ze wonen samen in een wereld zonder ruiten
er is een deur, een sofa, tafel, stoelen en een bed
de telgen hebben meer dan genoeg, ze hebben haar.

Als ze gewillig is geweest, wordt alles klaargezet
en krijgen ze te eten, misschien is het wel waar
wat hij zegt: “Je weet niet hoe gelukkig je hier bent
niets van zorgen, niemand drijft met jou de spot!”
Tegen alle verschrikkingen beschermt hij hen.

Achter hem doet hij de deur op slot.

© bert deben
Vogelwaarde, december 2023.

Geschreven n.a.v. het Apropos thema voor januari 2024, de spreuk: ‘Een rollende steen vergaart geen mos’ met als bijkomende uitdaging: Maak gebruik van een Onbetrouwbare Verteller, waarbij het voor de lezer toch wel duidelijk is dat er iets niet klopt. 

‘Een rollende steen vergaart geen mos’ is een spreekwoord dat betekent dat iemand die niet lang op dezelfde plaats blijft of zich niet lang bij hetzelfde ambacht of vak houdt, geen vorderingen maakt of niet vooruit komt. Het spreekwoord suggereert dat het beter is om ergens langdurig te werken en te leren dan steeds te veranderen van plaats of werk.

Foto uit Netflix serie 'Liebes Kind'

Ik heb heel vaak eenzelfde droom

Ik heb heel vaak eenzelfde droom
een ouder huis, waarin verborgen
een kamer ligt waarin ik woon
ver weg van grote zorgen

onverwacht belt iemand aan
licht verbaasd ga ik dan kijken
om buiten niemand te zien staan
zo ver het oog kan reiken

ik voel, als ik de deur weer sluit
dat in het huis iets staart naar mij
en daarna gaan de lichten uit
wat ik niet zie komt dichterbij

ik vlucht doorheen de duisternis
maar blijf door gangen dwalen
en vind niet waar mijn kamer is
dan voel ik dat iets voor me staat

een entiteit, een duister kwaad
dat mij moet komen halen.

© bert deben
Vogelwaarde, dinsdag 26 mei 2020 – juni 2023 afgewerkt
n.a.v. de schrijfopdracht van schrijversgezelschap Apropos
met als juli-thema: ‘droom’. 

 

Pavel G. Chesnokov - To Thee We Sing

Inenting - Cornelis Paradijs

.

Inenting  

 

Zou ik mijn kind niet laten vaccineeren

Met zuiv’re koepokstof,

Zou ik dien wreeden geesel niet bezweren,

Die reeds zoovelen trof? 

 

God zond den dood om ’t menschdom te genezen,

Met zonden zwaar belaân,

Toch heeft ons tevens zijn genâ gewezen

Hoe hem te keer te gaan.

Geweldig komt het pestvuur ons bestoken,

Elk schoon zwicht voor zijn kracht,

Doch licht en schaad’loos wordt die kracht gebroken:

Een prik en ’t is volbracht. 

 

Volgroote goedheid! nimmer te doorgronden

Is Godes heerschappij:

De Heer der Heem’len slaat zoo fel geen wonden,

Of schenkt er pleister bij.  

Cornelis Paradijs (1860-1932) 
uit: Grassprietjes (1885) 

Grassprietjes (Liederen op het gebied van Deugd, Godsvrucht en Vaderland) is een bundel satirische gedichten uit 1885 van Cornelis Paradijs 'oud-makelaar in granen'. Achter dat pseudoniem ging Frederik van Eeden schuil. De gedichten zijn allemaal parodieën op huiselijke, vaderlandslievende en vrome poëzie, die populair was in de jaren 1820-1880, maar op minachting en spotlust stuitte bij Frederik Van Eeden en de literaire stroming 'de Tachtigers' waartoe hij behoorde. 

Art: James Gillray, The cow-pock, the wonderful effects of the new inoculation (1802)

Een wetenswaardig achtergrondverhaal over de oorsprong van inentingen tegen de pokken kan men lezen als je klikt op: VRT.BE/Lady Mary Wortley Montagu, moeder van de vaccinaties. 

De angst

'2020 Stuck in the corner’ © Jon Houkes                 

De Angst

De angst zit om de hoek te wachten

dat ze gaat winnen aan belang

zelfs onafwendbaar is, weet zij al lang

een kronkel slechts in de gedachten

veel meer dan dit moet het niet zijn

een stil moment, een grijs gevoel

de richting kwijt en/of het doel

een spiegeling van oude pijn

ze kent het pad uit het verleden

en weet waar het naartoe kan gaan

het even toch weer denkbaar achten

groeit langzaam uit omstandigheden

de angst zit om de hoek te wachten

om onverhoeds weer toe te slaan.

© bert deben 

Gedicht bij fotocollages van Jon Houkes uit de online Corona Art! expositie  

van de stichting Art & Jazz te Den Haag

 ‘2020 Fear and anger’ © Jon Houkes                 

‘2020 Back to normal ...?’ © Jon Houkes                 

.

Meer van en over Jon Houkes kan men vinden op de website: 

https://jonhoukes.com/ 

De stichting Art & Jazz organiseert van 15 juni tot 17 november 2020 de online Corona Art! expositie op haar website. Deze expositie vormt een platform voor kunstenaars om werken te exposeren die zij in de eerste maanden van de Corona crisis hebben gemaakt. Hiermee kan het publiek kennismaken met Corona Art. Bij deze online Corona Art expositie mochten dichters niet achterblijven en daarom nodigde Art & Jazz 24 dichters uit, om bij een zelf uit te kiezen kunstwerk van één van de kunstenaars een corona gedicht te schrijven. Deze kan men vinden via de link https://www.artandjazz.nl/corona-art-kunstenaars/. 

Ik werd meteen geïnspireerd door de fotocollages van Jon Houkes: 

https://www.artandjazz.nl/jon-houkes/ 

In het bundeltje 'Achter gesloten deuren' worden de kunstwerken met bijgaande gedichten gepresenteerd als tijdsdocument, een uitgave van de Stichting ART&JAZZ:

De expositie ACHTER GESLOTEN DEUREN is te zien in Muzee Scheveningen 5 juni t/m 11 juli 2021. Tickets https://www.muzeescheveningen.nl/.../achter-gesloten-deuren/ 

Terug buiten (mondmasker)

.

Terug buiten 

Vandaag mocht ik weer buiten

normaal is dat normaal

maar na heel lang me op te sluiten

werd dit wel heel speciaal

mijn mama zette mij een masker op

ook bij haarzelf, dat moet zegt zij

ik vond het maar een saaie flop

het maakte mij niet blij

een flauwe vorm van carnaval

normaal loop ik dan heel erg lang

getooid in een prinsessenkleed

maar buiten zag je ’t overal

het maakte mensen ook soms bang

ik zag hoe iedereen ons meed!

© bert deben

Hengstdijk, donderdag 14 mei 2020,

opi ‘out of lockdown gedicht' voor Frances.

Foto: Frances met mondmasker, mei 2020 © Dana Deben 

. 

Het lijden dat men vreest

.

Het lijden dat men vreest  

Misschien is dit wel mijn verdriet

te denken dat geluk niet mag

of toch niet lang en op een dag

als alles er te mooi uit ziet  

stort het in, als een kaartenhuis

zo ging het vroeger en zo gaat

als alles schijnbaar stevig staat

het straks ook met mijn nieuwe thuis  

dat heet in de psychologie

een zelf vervullende voorspelling

een mens lijdt het meest door het lijden

dat hij vreest, zelfs in de poëzie  

angst is onze grootste kwelling

de vraag is: hoe het te vermijden? 

 

© bert deben

Hengstdijk, zaterdag 7 maart 2015.

 

 

Waar komt het versje 'Een mens lijdt dikwijls het meest door/van het lijden dat hij vreest' vandaan?

Het is helaas niet bekend wie de dichter is van deze wijze uitspraak.

De columnist Nico Scheepmaker (1930-1990) is ooit naar de auteur op zoek gegaan; zijn zoektocht staat in het boek Het bolletje van IBM (1987). Er zijn trouwens vele variaties op deze regels. Veel mensen kennen het gedichtje als volgt:

    Een mens lijdt dikwijls 't meest
    Door 't lijden dat hij vreest
    Doch dat nooit op komt dagen.
    Zo heeft hij meer te dragen
    Dan God te dragen geeft.

Soms aangevuld met:

    Het leed dat is, drukt niet zo zwaar
    Als vrees voor allerlei gevaar.
    Doch komt het eens in huis,
    Dan helpt God altijd weer
    En geeft Hij kracht naar kruis.

In de loop der jaren hebben vele mensen zich afgevraagd wie deze regels heeft gedicht. De meest genoemde namen zijn: D.R. Camphuysen, P.A. de Genestet, Jac. Revius, Nicolaas Beets, Guido Gezelle, Isaac da Costa, Christiaan Huygens en E. Laurillard. In het Letterkundig woordenboek van Noord en Zuid (1952) van K. ter Laan wordt het zonder meer toegeschreven aan Revius (1586-1658).

 

Een mens lijdt dikwijls het meest ...

https://onzetaal.nl/taaladvies/advies/een-mens-lijdt-dikwijls-het-meest  

Schrijfthema maart 2025 voor schrijversgezelschap Apropos. 

Het is herfst en alle spinnen ...

.

Antwerpen, dinsdag 10 oktober 2006, voor Natalie

Spinnenfoto: © Dana Deben

 

Auschwitz-Birkenau

.

Auschwitz-Birkenau

.

Alleen de wind verkleurt de stilte
door schouwen van barakken heen
een bos van kale stammen steen
en prikkeldraad zo ver men ziet

de sporen van de trein, de poort
en achteraan het grootste leed
een bronzen tekst getuigt discreet
een aantal dat onvatbaar is

de berken net buiten het kamp
staan vredig in het late licht

ik voel een huivering zinderen

 

een foto toont mij zwart op wit
hier wachtend met de dood in zicht
de moeders met hun kinderen.

 

 

© bert deben

Oświęcem (Auschwitz) Polen, woensdag 30 mei 2007. 

Op 27 januari herdenkt men officieel de bevrijding van het grote concentratiekamp Auschwitz-Birkenau in Polen in 1945. We gedenken sindsdien op 27 januari ook de miljoenen slachtoffers van de genocides van de holocaust in de Tweede Wereldoorlog.

 

"The one who does not remeber history is bound to live through it again"

(George Santayana)

gedicht werd gepubliceerd in bundel 'op reis' (2011, Art Books, Hillegom) en in "Auschwitz-Birkenau - Vernietigingskampen, een verleden, Auschwitz" (2018, Demer Uitgeverij)
 

Oudejaarsavond

 

Oudejaarsavond

.

Het oorlogt hier een beetje buiten

want elke kleine psychopaat

gooit volop bommen in de straat

om zo het jaartal af te sluiten  

naar auto’s of in vuilnisbakken

of in gesloten brievenbussen

achter mensen of er tussen

die heeft hij zeker goed te pakken  

oudjes krijgen hartstilstanden

dieren liggen zwaar bedrukt

en beven bang voor het gevaar  

en af en toe worden er handen

zwaar verbrand of afgerukt

toch altijd leuk zo’n oudejaar!

 

© bert deben

Vogelwaarde, dinsdag 31 december 2013.
 

achter mijn rug

 

I.

achter mijn rug

werden grenzen verlegd

zodat ik niet meer wist

waar ik ging, wie ik was

waar ik woonde  

ik klopte aan

bij een deur die ik kende van vroeger

en zag door een kier een vrouw 

die vroeg wie ik was  

verbaasd keek ik naar mijn handen

mijn armen, mijn lijf en zag

dat ik niet meer dezelfde was.  

II.  

dat ik niet meer dezelfde was

vertelde ik haar

ze keek niet op, ze noteerde

ze schreef dat ik zocht naar mezelf  

dat ik over een grens was gegaan

en de wereld zag met andere ogen  

ik zocht naar een teken van god

in een land dat niet het mijne was

ik noemde dit land mijn thuis.  

III. 

ik noemde dit land mijn thuis

en trachtte rechtop te staan

ik tastte als een blinde

op zoek naar een uitweg  

ik wilde naar vroeger

ik wilde terug over de grens

ik wilde naar wie ik nooit echt was geweest  

ze beschouwde, bleef stil en noteerde

dat ik nog steeds op zoek was  

IV. 

ik was op zoek naar mezelf

zou ze onderaan het rapport noteren

en ik kreeg een vrijgeleide 

 

aan de andere kant

werd een sleutel gegeven

van een deur in een stad in een land

waar niemand mij kende  

een norse man toonde op een plan

waar ik zijn moest  

voortaan woonde ik op een kruisje  

dat met een potlood

op een plan werd gekrast. 

 

© bert deben

Vogelwaarde, zondag 22 juli 2012
cyclus geschreven voor de Hofvijver Poëzieprijs.

er zitten beestjes in mijn kiezen

.

Ik zit wat in mezelf te kniezen

ik treur, ik traan, ik lijd, ik kwijn

er zitten beestjes in mijn kiezen

die hebben daar hun speelterrein

 

ze brokkelen de suikers af en al het vieze

dat kleeft op mijn glazuur, met veel venijn

en hamerslagen doen ze dat, met heel precieze

terwijl ik dan ineenkrimp van de pijn

 

in elke zenuw van mijn hoofd

het schraapt langsheen mijn hersenpan

voel ik het bonken en geweld

geen pil die zulk een pijn verdooft

 

als ik hen vraag of het niet stiller kan

dan roepen zij : alleen als je de tandarts belt !

 

 

© bert deben

Antwerpen, woensdag 25 februari 2009, voor Ruud.
foto: Laurel and Hardy

 

Geluk moet langzaam binnendringen

 

Geluk,

 

dient heel voorzichtig toegediend

ontdaan van sentiment, verdund
opdat het niet zou schaden
omdat geluk geen planning kent
 
het zou verdwalen in de stegen
of botsen op een koude muur 
en afgesloten overwegen
waar angsten worden voorgewend
 
het moet dan ook eenvoudig zijn
als stilte in een vergezicht
op afgelegen werelddelen
belommerd door een droefenis
 
en langzaam moet het binnendringen
voorzeker als het tastbaar is.
 
 
© bert deben
Antwerpen, zondag 5 oktober 2008, voor Ruud

Een vleermuis die wat anders was ...

.

                  © bert deben - Antwerpen, zondag 27 april 2008

                  vleermuis: acryl op een doekje © bert deben 2008 (onderdeel van een gezamenlijk schilderij o.l.v. Bob Torfs)

 

 gedicht gepubliceerd in bundel ‘Vrijspraak’ van uitgeverij Proces-Verbaal feb.2020  

want stel je maar eens liefde voor ...

.

Een keer of drie

.
We deelden een voltooid verleden

maar luisterden nog naar elkaar

terwijl ik strelend door jouw haar
het niet kon laten te ontleden
 
hoe gevoel gestopt werd door de rede
maar de handen toch nog na beminden
en hoe cliché het woordje ‘vrienden’
gevolgd werd door wat aardigheden
 
maar ik bleef teder tussendoor
en zag toen in je ogen hoe
je keek naar mij en argwaan kreeg
want stel je maar eens liefde voor
 
een keer of drie tot daar aan toe
maar daarna brengt het angst teweeg.
 
 
© bert deben
New York, 08 september 2005, voor Peter. 
.
picture: A 1960s street scene by an anonymous photographer, from “Gay Gotham: Art and Underground Culture in New York.” Credit Collection of Philip Aarons and Shelley Fox Aarons, New York