Een regendruppel
valt van de rand van het blad
en raakt de aarde -
een traan voor jou zoekt een weg
naar het diepst van de oorsprong.
© bert deben
Dworp, dinsdag 19 juli 2011 – tanka.
Dag 2 van de workshop en al helemaal ondergedompeld in een bad van poëzie (met af en toe links en rechts ook wat mooie flarden van andere disciplines: een engelenstem die plots naast mij ‘You are my inspiration’ (bekend van Dolly Parton) begint te zingen; vanmiddag een klein vioolconcert in een galmende trappenhal; korte maar bezielde gesprekken met mensen die heel vertrouwd aanvoelen, over wie met wat bezig is hier – een aangename uitwisseling van kunsten …
Vandaag kwam vooral de tanka aan bod, al ging dat gepaard met vele enthousiaste uitweidingen van Koen Stassijns over andere gedichten, achtergronden van dichters en gedichten, opmerkingen, opbouwende kritieken en af en toe een warm compliment. Maar tussen dat door ook grote verboden: een lijst van woorden die je niet mag gebruiken (‘leegte’; ‘verdriet’; alle woorden eindigend op ‘-heid’ …); woorden waar je heel voorzichtig mee moet zijn (‘traan’ bv of verkleinwoordjes, die al gauw verkleuteren …); clichés die ten allen tijde dienen vermeden te worden! En dan apart voor mij het verbod op het schrijven van sonnetten! Uitdagingen om mezelf vanuit een beperking te leren verruimen …
De tanka zelf was voor mij geen onbekende – voor wie deze Japanse dichtvorm nog niet zou kennen even kort: het is een gedicht uit vijf regels met een vast aantal lettergrepen : 5+7+5+7+7 en met tussenin een volta (een plotse wending) waarbij in het eerste gedeelte een natuurbeeld dient geschetst te worden en in het 2de gedeelte een daarmee min of meer samenhangend mensbeeld (een inzicht, een emotie …)
Maar net zoals de haiku een volkse versie kent (de senryu) kent ook de tanka zulk een tegenhanger. De vorm en de volta blijft, maar de inhoud is veel wereldser, soms spottend, mag politiek geheel incorrect tot zelfs behoorlijk goor zijn. Waarbij ik nu dus leerde dat de ‘afknaptanka’ die ik een aantal jaren geleden als minder vriendelijk afscheid schreef voor iemand, dus eigenlijk heel de tijd een kyoka bleek te zijn :
Ik was schitterend
tot je klaar was gekomen -
toen kreeg je het plots
wel heel erg druk en mocht de
schittering weer verdwijnen!
© bert deben
Antwerpen, 29 juni 2002.
En om iets minder expliciet te eindigen, ook nog een kyoka die ik tijdens de les schreef voor Koen (buiten de laatste zin, eigenlijk vooral zijn eigen woorden die ik hier in verwerk …) :
Kyoka voor Koen Stassijns
Wees heel omzichtig
met het woordje ‘traan’, gebruik
geen verboden woorden
suggereer slechts de stilte -
vrees de meester met de bijl.
© bert deben
Dworp, dinsdag 19 juli 2011, tankadag.
met aangename poëtische groet uit Dworp,
.
