Een regendruppel
valt van de rand van het blad
en raakt de aarde -
een traan voor jou zoekt een weg
naar het diepst van de oorsprong.
© bert deben
Dworp, dinsdag 19 juli 2011 – tanka.
Dag 2 van de workshop en al helemaal ondergedompeld in een bad van poëzie (met af en toe links en rechts ook wat mooie flarden van andere disciplines: een engelenstem die plots naast mij ‘You are my inspiration’ (bekend van Dolly Parton) begint te zingen; vanmiddag een klein vioolconcert in een galmende trappenhal; korte maar bezielde gesprekken met mensen die heel vertrouwd aanvoelen, over wie met wat bezig is hier – een aangename uitwisseling van kunsten …
Vandaag kwam vooral de tanka aan bod, al ging dat gepaard met vele enthousiaste uitweidingen van Koen Stassijns over andere gedichten, achtergronden van dichters en gedichten, opmerkingen, opbouwende kritieken en af en toe een warm compliment. Maar tussen dat door ook grote verboden: een lijst van woorden die je niet mag gebruiken (‘leegte’; ‘verdriet’; alle woorden eindigend op ‘-heid’ …); woorden waar je heel voorzichtig mee moet zijn (‘traan’ bv of verkleinwoordjes, die al gauw verkleuteren …); clichés die ten allen tijde dienen vermeden te worden! En dan apart voor mij het verbod op het schrijven van sonnetten! Uitdagingen om mezelf vanuit een beperking te leren verruimen …
De tanka zelf was voor mij geen onbekende – voor wie deze Japanse dichtvorm nog niet zou kennen even kort: het is een gedicht uit vijf regels met een vast aantal lettergrepen : 5+7+5+7+7 en met tussenin een volta (een plotse wending) waarbij in het eerste gedeelte een natuurbeeld dient geschetst te worden en in het 2de gedeelte een daarmee min of meer samenhangend mensbeeld (een inzicht, een emotie …)
Maar net zoals de haiku een volkse versie kent (de senryu) kent ook de tanka zulk een tegenhanger. De vorm en de volta blijft, maar de inhoud is veel wereldser, soms spottend, mag politiek geheel incorrect tot zelfs behoorlijk goor zijn. Waarbij ik nu dus leerde dat de ‘afknaptanka’ die ik een aantal jaren geleden als minder vriendelijk afscheid schreef voor iemand, dus eigenlijk heel de tijd een kyoka bleek te zijn :
afknaptanka (eigenlijk kyoka dus ...)
Ik was schitterend
tot je klaar was gekomen -
toen kreeg je het plots
wel heel erg druk en mocht de
schittering weer verdwijnen!
© bert deben
Antwerpen, 29 juni 2002.
En om iets minder expliciet te eindigen, ook nog een kyoka die ik tijdens de les schreef voor Koen (buiten de laatste zin, eigenlijk vooral zijn eigen woorden die ik hier in verwerk …) :
Kyoka voor Koen Stassijns
Wees heel omzichtig
met het woordje ‘traan’, gebruik
geen verboden woorden
suggereer slechts de stilte -
vrees de meester met de bijl.
© bert deben
Dworp, dinsdag 19 juli 2011, tankadag.
met aangename poëtische groet uit Dworp,
bert
workshop deel 2:
http://bertdeben.blogspot.com/2011/07/zomeracademie-poezieworkshop-daar-komt.html
workshop deel 2:
http://bertdeben.blogspot.com/2011/07/zomeracademie-poezieworkshop-daar-komt.html
.
:-) met plezier gelezen
BeantwoordenVerwijderenEen regendruppel
BeantwoordenVerwijderenvalt van de rand van het blad
en raakt de wortel
een traan voor jou zoekt een weg
naar het diepst van de oorsprong.
De eerste drie regels vind ik wel mooi: al die
allitererende r's en die assonerende a's en
metrisch klinkt het ook goed, met die vertraging 'van de' in regel 2. Het beeld kun je ook direct voor je zien, met als minpuntje dat het wel heel toevallig is dat een druppel de wortel raakt: meestal kan een druppel daar niet bij...
Over 4 en 5 ben ik minder te spreken: moest je niet heel voorzichtig zijn met het woord 'traan'? De analogie met het eerste beeld doet opgelegd aan en r.5 met dat 'diepst van de oorsprong',tja, dat heeft iets quasi-filosofisch, alsof Heidegger uit de verte zo nodig gegroet moet worden. Het is zo vaag, kortom niet overtuigend.
@ Abel,
BeantwoordenVerwijderenwaarschijnlijk heb je de tanka eerst gelezen en pas later jouw bespreking er bij gezet, want ondertussen was 'wortel' al veranderd in 'aarde'. Dit trouwens n.a.v. exact dezelfde opmerking die vandaag tijdens de workshop geopperd werd, door een paar mensen die meer kennis hebben van natuur dan ik.
Wat de laatste 2 regels betreft – ik ga je daar niet in tegenspreken – schrijven in opdracht is niet echt mijn ding en ‘opgelegd’ is dan ook wel een heel gepast woord. De commentaar voorzichtig te zijn met het woordje ‘traan’ volgde trouwens na de eerste bespreking (de kyoka voor Koen trouwens ook), maar in deze tanka zelf werd het wel als toepasselijk gezien.
In elk geval mooi dat je meedenkt en blijkbaar nog kritischer dan Koen – kritiek komt niet altijd aangenaam binnen, maar is wel leerzaam, vandaar ook dat ik deze workshop volg (als eeuwige leerling) – misschien kom ik een volgende keer een weekje bij jou in de leer … ;-)
.
Op Lettertempel Forum ben ik een rubriek gestart:
BeantwoordenVerwijderen'Japanse Dichtvormen, links met wat commentaar'
en onder nummer 1 verwijs ik naar jouw blog.
Ik ben al in 1998 begonnen met het uitproberen van Japanse dichtvormen. Het is een aparte wereld,
maar ik merk dat die wereld sanerend werkt.
Trouwens, Vincent van Gogh deed al aan japonoiserie, dus...
Groet van Abel
Met interesse gelezen. Inhoudelijk houd ik mijn mond :-).
BeantwoordenVerwijderenhet eerste wat bij me opkomt bij een workshop poëzie is: confrontatie met jezelf als dichter.
BeantwoordenVerwijderenJe schuift dit opzij en... leert
Fijn vervolg, Bert
@ Abel : met dank voor de vermelding - al raak ik, zoals je daarin vermeld, toch niet echt duidelijk het verband aan tussen sonnet en tanka, wat ik misschien wel even had moeten doen – het strakke schema en de volta zorgen in elk geval voor raakpunten.
BeantwoordenVerwijderenIntrigerend, Japanse dichtvormen, maar ik denk dat wij hier in het westen eigenlijk de eeuwenlange achtergrond missen om de essentie helemaal te kunnen vatten en deze met eenzelfde diepgang te kunnen schrijven. Wat niet wegneemt dat het als stijloefening en kennismaking natuurlijk heel verrijkend is.
met dichterlijke groet,
bert
.
@ Kiezels en Johan : 'met plezier of met interesse gelezen' vind ik zeker ook al een compliment !
BeantwoordenVerwijderen@ Ingrid : is ook confronterend, al is het inderdaad op een leerzame manier - en leuk !
(dank ook voor de lach bij de Porseleinhoen ... :-))
.
Ha wat leuk om te lezen...iets om uit te printen..
BeantwoordenVerwijderenHet woord 'oh' mag ook niet meer zo las ik, van wie dan wel?
Die verbodjes maken me rebels.
Ik ga graag los maar zit nu vast.
Misschien tijd voor een beperking, een omkadering...dank voor het genieten :>)
Liefs van Annet x
Bert, hebben ze het in de workshop ook over ruiswoorden (ook dat zijn woorden die niet "mogen")?
BeantwoordenVerwijderenmaar, dus, terwijl, maar, want enzovoort.
Vind het gewoon mooi, ik denk er niet bij na, het raakt gewoon mijn hart. Wel bijzonder om daar veel over te leren, maar zelf ben ik dol op het vrije. Is ook mijn makkelijke aard hoor! :^)
BeantwoordenVerwijderen@ Annet : alvast leuk dat je er wat aan hebt en dat je er van geniet … ;-)
BeantwoordenVerwijderenWat de verboden woorden betreft : het gaat hier in eerste plaats tijdens de cursus zelf, maar het maakt een mens toch attent op de clichés, woorden die al te veel voorkomen in andere gedichten, die niet meer origineel zijn voor mensen die meer lezen dan doorsnee poëzielezers.
Het hang er vooral ook van af wat je wil doen met je poëzie: wil je in eerste plaats voor jezelf schrijven? Wil je rekening houden met de lezer? In hoeverre wil je met de lezer rekening houden en met welke lezer? Maar ook, wil je poëzie insturen naar tijdschriften of voor wedstrijden en wil je daar origineel en fris overkomen of bij eerste lezing al opzij gelegd worden? Verboden zijn uiteindelijk dus dingen die je jezelf oplegt al naar gelang wat je zelf verlangt van je gedichten (geldt trouwens ook voor proza).
.
@ Ingrid : ruiswoorden is eerlijk gezegd een nieuw begrip voor mij (maar wel een mooi woord!).
BeantwoordenVerwijderenIk denk dat dit eerder in de categorie 'let hier voor op!' thuis hoort. Gebruik ze niet te veel of als onnodige opvulling - het principe 'less is more' is hier zeer van toepassing op. Geen rood dus, maar oranje licht ... ;-)
.
@ Zilvertje : het vrije vers wordt hier eerder gepromoot dan afgeraden - maar ook hier wordt zeker gelet op klank, structuur en inhoud. Het is natuurlijk veel ruimer interpreteerbaar.
BeantwoordenVerwijderenIk persoonlijk vind dan weer vooral de sonnetvorm het voordeel hebben dat je weet waar en wanneer je moet eindigen ... ;-)
.
Ik lees en volg u graag broer, zo verschillend en toch gelijk, de barbaar en de poëet, als we bonen eten laten we beiden een scheet.
BeantwoordenVerwijderenNeem me niet kwalijk mijn geschrijf, goed bedoeld al vast.
Groetjes en succes verder.
BroerRon.(wegens gebrek aan profiel dan maar anoniem)
@ mijn anonieme barbaarse grote broer:
BeantwoordenVerwijderenblij dat ik je een beetje aanzet tot rijmen (is het dan toch genetisch bepaald?) en dat je me volgt ... :-)
.
Bert 21 juli 22:22
BeantwoordenVerwijderenPrecies wat ik bedoel. Fijn om dichterlijke zielsverwanten te ontmoeten op het blog.
heerlijk
BeantwoordenVerwijderenzeker ook je afknaptanka :-)
heel graag gelezen
BeantwoordenVerwijderen